met Gerko Tempelman en mc KASSET
maandag 27 januari 2020
Ik denk dus ik ben is in mijn beleving volstrekt anders dan Ik twijfel dus ik ben. Staan beiden gelijk aan Cogito ergo sum? Ooit was ik geen goede leerling Latijn, maar ik denk wel zeker te weten dat Cogito over de cognitie gaat – het denken dus. Spreker Gerko Tempelman vervangt in de aftrap van het programma ‘Denken over Twijfel’ het woord denken door het woord twijfel. Bij het schrijven van dit verslag wend ik mij dus tot vriend Google. Zo ontdek ik wat Descartes eigenlijk zei: ‘Dubito, ergo cogito, ergo sum’: ik twijfel, dus ik denk, dus ik ben.
Welk cijfer de bezoekers in de tjokvolle zaal zichzelf geven op het gebied van twijfel, vraagt Tempelman. Nul is geen twijfel, tien is maximaal. Ik begin onmiddellijk te twijfelen – niet over hoe groot mijn twijfelvermogen is, maar over welke vorm van twijfel hier eigenlijk op het podium ligt. Gaat het om een nieuwe wasmachine terwijl het helder is dat ik een nieuwe wasmachine nodig heb en ik kan het betalen dan is mijn beslissing snel gevallen. De criteria zijn allang bepaald: energie- en waterverbruik, verwachtte levensduur, afmetingen – en daarna, binnen de bundel die overblijft, de prijs; vinkje, vinkje, vinkje, vinkje streepje, klaar. Wanneer gaat u bezorgen? Maar hier in deze zaal, de vraag naar het getalsmatig bepalen van het niveau van mijn twijfeltoestand, dat kan ik werkelijk niet. Is dat een symptoom van een hoge mate van twijfel, of een mismatch tussen vraag en denkproces? Tempelman verdwijnt van het podium en mc KASSETT, het muziektheatercollectief waarvan hij filosofisch dramaturg is neemt de vloer. De vraag blijft in de week, terwijl wij, het publiek, een reis ondergaan door het denken van Descartes heen, met de show van mc KASSETT.
mc KASSETT start met een ingenieus gecreëerde zon en het nummer Zonneklaar, passeert onder meer de Kwade Genius, en eindigt met het leeg laten lopen van de zon en het nummer Cogito ergo sum – waarvan ik nu dus eindelijk weet dat dat eigenlijk is: Dubito, ergo cogito, ergo sum. Voelde ik die symboliek op die wijze tijdens de voorstelling? Misschien. Was ik me ervan bewust na afloop? Zeker niet. Ik begrijp dan ook het verlangen van mc KASSETT de tekst in een miniem lettertype geprint mee te geven. Leent de tekst zich daar ook daadwerkelijk voor? Ik ben er niet zeker van.
Tempelman herhaalt na de voorstelling zijn vraag over het twijfelcijfer: bij wie is het cijfer door de voorstelling veranderd? En – wie wil er een toelichting geven op de eigen positie op de Schaal van Twijfel? Het zaalgesprek dat volgt is voor mij de kroon op de avond, met die toelichtingen die gaan over leren leven met onzekerheid, golfbewegingen tussen rotsvaste overtuigingen en twijfel en meer. En voor mij is het huwelijk tussen twijfelen en denken definitief geworden – denk ik. Ik twijfel, dus ik denk, dus ik ben. Amen.
Over de auteur
Trees Steeghs ontwerpt, organiseert en verzorgt multidisciplinair cultuuronderwijs waarin taal centraal staat. De betekenis die het maken en ervaren van kunst in het dagelijks bestaan kan hebben, praktisch en theoretisch, is daarin altijd belangrijk.